Mô hình Ponzi, một hình thức lừa đảo khét tiếng, được sử dụng lần đầu bởi Charles Ponzi. Mặc dù tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, nhưng mục tiêu chung vẫn là lợi dụng sự tham gia của các nhà đầu tư để kiếm lợi nhuận bất chính. Vậy mô hình Ponzi là gì? Tại sao nó lại là một hình thức lừa đảo? Hãy cùng tìm hiểu dưới đây.
Charles Ponzi – Người sáng lập mô hình Ponzi
Charles Ponzi (1882) là người đầu tiên áp dụng mô hình lừa đảo này. Qua những cú lừa trong vòng 2 năm (1919-1920), Ponzi đã “lừa” được 15 triệu USD – một số tiền khổng lồ và làm 6 ngân hàng phá sản. Thành công của Ponzi đã chỉ ra tiềm năng lớn trong việc lừa đảo các nhà đầu tư thông qua mô hình Ponzi.
Mô hình Ponzi: Là gì và cách thức hoạt động
Mô hình Ponzi là một hình thức lừa đảo bằng cách sử dụng tiền của người mới góp vốn để trả lại lợi nhuận cho những người đã tham gia trước đó. Để hấp dẫn nhà đầu tư, tổ chức lừa đảo thường hứa cam kết trả lãi suất cao cho người đầu tư. Họ cũng quảng cáo về lợi tức khủng mà những người tham gia trước đã nhận được. Điều này khiến những người bị lôi kéo đánh mất sự thận trọng và gửi tiền. Và khi có nhiều vốn hơn, tổ chức lừa đảo càng trở nên mạnh hơn.
Mô hình Ponzi thường nhắm đến những nhà đầu tư mới và ít kinh nghiệm, dễ bị dụ bởi lợi nhuận nhanh chóng.
Các thành phần trong mô hình Ponzi
Mô hình Ponzi thường bao gồm các thành viên sau:
-
Schemer: Đây là “kẻ chủ mưu” thiết lập hệ thống và kêu gọi các nhà đầu tư đóng góp vốn. Họ xây dựng “thương hiệu cá nhân” và sử dụng tài ăn nói để thuyết phục người nghe.
-
Nhà đầu tư: Là những “con gà” bị lừa bởi các schemer. Họ sẵn sàng đầu tư mà không cần làm gì và mong muốn có nhiều tiền từ lợi suất cao.
-
Ponzi Introducing Investor: Là những người không bỏ tiền vào hệ thống, nhưng lợi nhuận của họ đến từ việc giới thiệu được nhiều nhà đầu tư khác tham gia. Số tiền mà các “kẻ chủ mưu” trả cho những người môi giới này được lấy từ khoản đầu tư của những “con gà” được chăn nuôi.
Mô hình Ponzi chỉ tồn tại khi có nguồn tiền rót vào liên tục. Các schemer thường tổ chức các hội thảo và truyền thông để tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Khi số lượng và số tiền đủ lớn, những kẻ lừa đảo sẽ bỏ trốn với toàn bộ tiền và hy vọng phát tài của hàng ngàn người. Những nhà đầu tư bị mất mọi thứ và không biết làm sao để lấy lại tiền.
Dấu hiệu của mô hình Ponzi đa cấp lừa đảo
Dù mô hình Ponzi đã thay đổi và trở nên tinh vi hơn sau cái chết của Ponzi, nó vẫn có những dấu hiệu nhận biết chung:
- Cam kết lợi nhuận cao với rủi ro thấp.
- Lợi nhuận ổn định không phụ thuộc vào thị trường.
- Rất khó rút khỏi tổ chức sau khi đã tham gia.
So sánh mô hình Ponzi và mô hình kim tự tháp
Mô hình Ponzi và mô hình kim tự tháp có những điểm giống và khác nhau:
Giống nhau
- Đều là hình thức đa cấp.
- Người sáng lập không mất vốn nhưng được nhiều tiền nhất.
- Người đầu tư càng nhiều càng mất nhiều.
- Hệ thống sụp đổ khi những người sáng lập bỏ trốn.
Khác nhau
| Mô hình kim tự tháp | Mô hình Ponzi |
|---|---|
| Phương thức hoạt động | Đầu tư trực tiếp vào sản phẩm |
| Phí tham gia | Có phí |
| Lợi nhuận | Phụ thuộc vào sản phẩm |
| Nguồn gốc lợi nhuận | Từ việc giới thiệu |
| Sụp đổ | Khi không có nguồn nhận mới |
Kết luận
Mô hình Ponzi là một hình thức lừa đảo chuyên nghiệp và theo hệ thống. Để tránh rơi vào bẫy, hãy cẩn trọng và cảnh giác. Để biết thêm nhiều kiến thức về tài chính – chứng khoán, hãy tiếp tục đọc các bài viết mới trên Blog Tỷ Giá.
