Lạm phát không chỉ là một chỉ số kinh tế mà mọi nhà đầu tư và người tiêu dùng cũng cần quan tâm. Lạm phát ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của nền kinh tế. Vậy lạm phát là gì? Tại sao chúng ta cần quan tâm tới lạm phát? Hãy cùng tìm hiểu.
Lạm phát là gì?
Lạm phát là hiện tượng tăng giá chung của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và sự mất giá trị của tiền tệ. Khi giá cả tăng cao, tiền tệ mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn trước đây, đồng nghĩa với việc sức mua sẽ giảm trên một đơn vị tiền tệ.
Lạm phát không chỉ là sự tăng giá hàng hóa và dịch vụ mà người ta mua hàng ngày. Đó là sự tăng giá trung bình của nhiều mặt hàng, là sự tăng giá liên tục.
Lạm phát – ảnh hưởng đến sức mua
Lạm phát cũng có thể hiểu là sự suy giảm sức mua của đồng tiền trong nước so với tiền tệ khác. Khi đó, một đơn vị tiền tệ sẽ chỉ mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn trước đây. Ví dụ, trước đây với 5.000 đồng, bạn có thể mua một gói mỳ tôm, nhưng khi có lạm phát, bạn chỉ mua được nửa gói.
Lịch sử đã chứng minh nhiều đồng tiền mất giá một cách đáng kinh ngạc. Ví dụ, năm 1989, giá thịt bò tại Nam Tư là 600.000 dinar, nhưng năm 1994, giá thịt bò này đã tăng lên 10.000.000 dinar. Với 600.000 dinar, bạn không thể mua được một miếng thịt bò vào năm 1994. Đơn vị tiền tệ này đã mất giá một cách đáng kinh ngạc.
Nguyên nhân và tác động của lạm phát
Nguyên nhân lạm phát
Có nhiều nguyên nhân gây ra lạm phát, ví dụ như tăng nhu cầu tiêu dùng đột biến làm tăng giá cả. Khi đó, các doanh nghiệp sẽ cung ứng nhiều hàng hóa và cần nhiều lao động hơn. Tuy nhiên, lạm phát cũng có thể xảy ra khi giá các yếu tố sản xuất, như lương, thuế và nguyên vật liệu tăng. Điều này dẫn đến tăng chi phí sản xuất và giảm số hàng hóa cung ứng. Tình trạng này cũng làm tăng tỷ lệ thất nghiệp.
Tác động của lạm phát đến nền kinh tế
Trong điều kiện bình thường, mức lạm phát dưới 10% mỗi năm được xem là chấp nhận được đối với các nước đang phát triển. Tuy nhiên, khi lạm phát vượt quá mức này, nó có thể gây ra những hệ lụy và tác động đến sự phân phối tài sản không công bằng, chẳng hạn như các hợp đồng tín dụng dài hạn.
Lạm phát thực tế cao hơn so với dự tính có thể ảnh hưởng đến người vay, ngân hàng và doanh nghiệp. Người vay, người gửi tiết kiệm và người lao động có thu nhập cố định không được điều chỉnh theo lạm phát sẽ chịu thiệt.
Khi lạm phát xảy ra, chúng ta cần có nhiều tiền hơn để mua những mặt hàng như trước khi có lạm phát. Điều này làm chúng ta phải vay tiền từ các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp cũng phải vay vốn để duy trì hoạt động kinh doanh và nhập nguyên vật liệu và hàng hóa.
Nhiều người vay dẫn đến tăng lãi suất, khi lãi suất tăng mà doanh nghiệp không đạt được lợi nhuận đủ để trả lãi vay, nền kinh tế có nguy cơ suy thoái vì doanh nghiệp thu hẹp sản xuất.
Trong khoảng thời gian đó, số người thất nghiệp tăng lên, cuộc sống trở nên khó khăn và thu nhập của người dân giảm mạnh. Sự không công bằng trong phân phối tài sản càng trở nên nghiêm trọng khi lạm phát vượt mức cho phép, người giàu ngày càng tích lũy tài sản và hàng hóa, trong khi người nghèo không đủ tiền để mua những mặt hàng thiết yếu hàng ngày.
Lạm phát có phải là tình trạng tồi tệ?
Không hẳn. Trong điều kiện bình thường, một mức lạm phát ổn định là cần thiết cho một nền kinh tế. Nếu không có lạm phát hoặc giảm phát (lạm phát âm), nền kinh tế cũng sẽ chững lại. Giảm phát là tình trạng giá cả chung của nền kinh tế giảm liên tục.
Có thể nghĩ rằng giá hàng hóa giảm sẽ làm cho nền kinh tế có lợi, vì chúng ta có thể mua được nhiều hàng hóa hơn. Nhưng thực tế không phải như vậy. Khi nền kinh tế giảm phát, nó gây ra thất nghiệp, dòng vốn tắc nghẽn và đóng cửa doanh nghiệp. Mỗi quốc gia đều cần kiểm soát lạm phát chứ không phải triệt tiêu nó.
Đối với cá nhân, khi lạm phát tăng cao, việc gửi tiền vào ngân hàng mang lại lợi ích nhanh chóng, nhờ vào lãi suất tiền gửi cao để kiềm chế lạm phát. Ví dụ, với lãi suất ngân hàng là 14% trong giai đoạn 2008-2014, một người có 500 triệu đồng có thể nhân đôi số tiền của mình sau hơn 5 năm.
Kết luận
Lạm phát là một yếu tố vĩ mô quan trọng và quản lý tài chính cá nhân cần quan tâm đến nó. Hãy hiểu lạm phát như một cơ hội. Khi lạm phát thấp, bạn có thể mua hàng hóa với giá rẻ và tiết kiệm tiền. Khi lạm phát cao, hãy nghĩ đến các tài sản có giá trị hoặc đầu tư vào ngân hàng để nhân đôi số tiền nhanh chóng.
